نکات مهم و حیاتی ایمنی انبار مواد غذایی

با افزایش روزافزون جمعیت، تامین غذای سالم و کافی به یکی از دغدغه‌های جوامع مختلف تبدیل شده است. نگهداری مواد غذایی سالم و به نوعی انبار کردن آن‌ها، برای مدت طولانی تنها با رعایت اصول بهداشتی امکان پذیر است. همین امر انبارها را به مهم‌ترین بخش واحدهای تولیدی، صنعتی و بازرگانی تبدیل کرده است. زیرا در صورت هرگونه اهمال‌کاری خسارات شدید و بعضاً جبران‌ناپذیری‌ به واحدهای مختلف وارد خواهد شد. چرا که انبار قسمت مهمی از زنجیره‌ تامین است. در صورتی که انبار مواد غذایی نتواند سلامت مواد غذایی را حفظ کند نه تنها باعث اتلاف آن‌ها می‌شود بلکه خلل بزرگی در وظایف و برنامه‌ریزی‌های دیگر بخش‌ها وارد خواهد شد. بنابراین رعایت نکات ایمنی انبار مواد غذایی بسیار مهم است.

تعریف انبار مواد غذایی در یک نگاه

به طور کلی به محل نگهداری چند نوع کالا، جنس یا مواد اولیه انبار گفته می‌شود. این مکان می‌تواند سرپوشیده یا سرباز باشد؛ در کارخانه یا محلی دورتر از آن باشد. در این میان مواد غذایی نیز از این لحاظ که مواد اولیه باشند یا محصول نهایی، در انبار متفاوتی با شرایط ویژه خود نگهداری خواهند شد. انبار مواد غذایی می‌تواند یک اتاق بزرگ یا سوله باشد؛ یا از یک دستگاه (یخچال صنعتی) به عنوان انبار مواد غذایی استفاده کرد. در واقع مهم این است که استانداردها و اصول ایمنی طبق قانون و دستورالعمل‌ها، به منظور سلامت کالا برای مدت طولانی رعایت گردد.

اصول ایمنی در شرایط مختلف انبار مواد غذایی

رعایت اصول ایمنی و بهداشتی، با توجه به استانداردهای انبارداری تاثیر مستقیم در حفظ سلامت و ماندگاری محصولات و مواد غذایی خواهد داشت. نوع و مقدار محصولی که در انبار نگهداری خواهد شد، در انتخاب نوع انبار، مساحت آن، میزان دما و به طور کل شرایط نگهداری تعیین کننده خواهد بود. اما استانداردهایی که باید در شرایط مختلف از آن پیروی کرد به شرح زیر خواهد بود.

• برخورداری از نور کافی و مناسب با استفاده از لامپ‌های فلورسنت
• جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید
• درجه حرارت مناسب با توجه به محصول
• رطوبت نسبی با توجه به دمای محصول و دمای انبار
• سیستم تهویه مناسب
• قابل شستشو بودن دیوارها و کف انبار
• غیر قابل نفوذ بودن موجودات موذی به انبار

قوانین و مقررات مربوط به اصول انبارداری و نکات ایمنی

یکی از مهم‌ترین اصول انبارداری رعایت قوانین و مقررات و نکات ایمنی است.

قوانین و مقررات انبارداری و نکات ایمنی:

• رعایت نور و دمای مناسب و رطوبت کافی با توجه به نوع کالا
• رعایت اصول چیدمان محصولات
• رعایت فاصله استاندارد محصولات با دیوار و با یکدیگر
• رعایت فاصله استاندارد بین کالاها و سیستم روشنایی
• کد بندی کالاها
• ممنوعیت استفاده از وسایل گرمازای برقی
• مجهز بودن به وسایل شست‌و‌شو، لوله‌های آب و مواد ضدعفونی کننده
• نصب کپسول آتش‌نشانی و جعبه کمک‌های اولیه
• نصب شماره تلفن‌ آتش‌نشانی و شماره‌های ضروری
• مجهز بودن به تلفن ثابت و تلفن بی‌سیم
• ممنوعیت استعمال دخانیات در انبار
• نصب نقشه انبار روی دیوارها که مشخص کننده محل راهروها، اتاق‌ها، محل ورود و درب خروج اضطراری، و محل نگهداری تجهیزات ایمنی باشد.
• ثبت کالاها با مشخصات کامل هنگام تحویل به انبار

بخش‌های مختلف انبار و موارد ایمنی مربوط به هربخش

انبارهای مواد غذایی از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شوند که بایستی هر بخشی به طور اصولی و با رعایت دستورالعمل‌ها ایمن شده باشد. علاوه بر آن ایمنی هر بخش از بروز اتفاقات مختلف و ضرر و زیان جلوگیری خواهد کرد. در ادامه بخش‌های مختلف و ایمنی هر بخش را بررسی خواهیم کرد.

پالت و قفسه ‌بندی انبار مواد غذایی

قفسه‌ بندی انبار مواد غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به نوع و وزن کالایی که انبار می‌شود، می‌بایست قفسه مناسب را انتخاب کرد. قفسه‌بندی انبار مواد غذایی باعث ایجاد نظم در انبار، استفاده بهینه از فضا و دسترسی آسان به همه مواد غذایی خواهد شد.

قفسه‌های انبار در جنس‌ها، شکل‎ها و استحکام‌های مختلفی تولید می‌شوند. در صنعت مواد غذایی که رعایت بهداشت از اصول اولیه آن است، استفاده از قفسه فلزی به دلیل شست‌وشوی راحت گزینه بهتری نسبت به قفسه چوبی است. ما در گروه صنعتی دی با تولید انواع قفسه انبار، قفسه فروشگاهی، قفسه داروخانه، کابینت و … در اندازه‌های مختلف با بهترین متریال کمک می‌کنیم تا بهترین و ایمن‌ترین انتخاب را داشته باشید.

سقف، دیوار، پنجره

سقف انبار باید به رنگ روشن باشد و از با استفاده از رنگ روغنی پوشش داده شده باشد. ارتفاع دیوارها بلند باشد و قابل شست‌شو باشد. به همین علت تا ارتفاع 2 متر با سرامیک یا سنگ پوشانده شده باشد. پنجره‌ها با استفاده از توری ریز (شماره 16) برای جلوگیری از ورود حیوانات موذی و حشره‌ها پوشانده شود.

درب‌ها و تجهیزات ایمنی انبار

درب‌ها یکی از تجهیزات مهم انبار هستند که انتخاب مناسب آن به ایمنی انبار کمک می‌کند. در صورتی که انتخاب درستی نداشته باشید روی کارکرد بهینه سایر تجهیزات تاثیر منفی خواهید گذاشت. درب‌ها باید مجهز به فنر یا درب بند اتوماتیک باشند تا به طور اتوماتیک بسته شوند. برای جلوگیری از ورود حشرات موذی در همه درب‌ها از پرده هوا استفاده گردد.

فضای بیرونی و محوطه

گاهی ممکن است این بخش از انبار کمتر مورد توجه قرار گیرد. فضای بیرونی انبار باید زمین همواری باشد که از زهکشی مناسبی برخوردار بوده و تحمل وزن بالا را داشته باشد. باید به ازای هر 1 تن مواد غذایی، 4 متر مکعب فضا در نظر گرفته شود.

شرایط دما و تهویه فضای انبار مواد غذایی

به طور کل محصولاتی که در انبار نگهداری می‌شوند، تعیین کننده دما و میزان رطوبت خواهند بود. انبارداران با توجه به نوع و مقدار محصول انبار را تجهیز می‌کنند. گرمای هوا باعث فساد سریع محصولات می‌شود، بنابراین انبار مواد غذایی باید با کولر و سیستم تهویه مناسب تجهیز شده باشد. انبارداران براساس نوع و مقدار محصول شرایط را برای دمای مناسب و تهویه هوا فراهم می‌کنند تا محصولات برای مدت طولانی سالم مانده و در زمان مناسب مورد استفاده قرار گیرند. تهویه هوای انبار باید طوری باشد که در یک ساعت 10 بار عوض شود. انبار مجهز به ترمومتر باشد تا دمای آن از 15 درجه سانتی‌گراد بالاتر نرود و اگر کالایی نیاز به دمای کمتری داشته باشد همواره دمای مناسب حفظ گردد.

سلامت و ایمنی کارکنان انبار

در بحث انبارداری مسئله‌ای که باید به آن توجه ویژه‌ای شود، سلامت و ایمنی کارکنان انبار است. آموزش بخش مهمی از شروع هر شغلی است که در انبار داری هم بسیار اهمیت دارد. کارکنان مختلف انبار باید آموزش دیده باشند. کارگران مخصوص چیدمان بار، کارگران جابجایی بار، رانندگان لیفتراک، کارکنانی که وظیفه نگهداری و تعمیر تجهیزات را دارند، همگی باید آموزش‌دیده باشند به این ترتیب تا حد کافی از بروز حوادث و خطاهای انسانی جلوگیری می‌گردد.
با شناخت علل حوادث انبار می‌توان نسبت به ایمنی انبار اقدام کرده و تا حد زیادی از بروز حوادث جلوگیری کرد.

• جابجایی و بلند کردن ناایمن اجسام، سبب آسیب به نیروی کار خواهد شد. معمولا بلند کردن اجسام سنگین و حمل اشتباه آن بیشترین آسیب به کمر و ستون مهره‌ها را خواهد زد. با استفاده از ابزار مکانیکی و آموزش صحیح کارگر، می‌توان از بروز آسیب جلوگیری کرد.
• خطرهای لیفتراک و عدم آموزش صحیح راننده لیفتراک. جابجایی و چیدمان اجسام به وسیله لیفتراک بین قفسه‌ها باید توسط نیروی متخصص انجام گیرد.
• سقوط اجسام از طبقات بالای قفسه‌ها. سقوط اجسام یکی از مواردی است که سلامت کارکنان را تهدید می‌کند. با چیدمان صحیح و اصولی اجسام بخصوص مایعات در قفسه‌ها می‌توان تا حد زیادی از آسیب جلوگیری کرد.

ایمنی در نقل و انتقال مواد غذایی در انبار

ایمنی در نقل و انتقال مواد غذایی در انبار یکی دیگر از نکات مهمی است که در حفظ سلامت محصولات نقش مهمی دارد. جابجایی مواد غذایی باید به گونه‌ای باشد که کیفیت آن همانند زمان تولید حفظ گردد و کالا بدون آسیب و با بالاترین کیفیت پس از گذشت دوره انبارداری به دست مشتری برسد. استفاده از ابزار متناسب با وزن کالا از صدمه و آسیب جلوگیری خواهد کرد. استفاده از چنگک‌ها و قلاب‌های مخصوص متناسب با وزن کالاها به منظور حفاظت کالاها توصیه می‌گردد.