همۀ ما در خانه‌هایمان از انواع یخچال‌ها و فریزرها بهره می‌بریم. به همین خاطر احتمالاً در طول این سال‌ها چند باری پیش آمده که یخچال یا یخچال فریزرتان دچار مشکل شود و اصطلاحاً نیاز به شارژ مجدد داشته باشد. لااقل این اتفاق اگر برای خودتان هم نیفتاده باشد، مشاهده کرده‌اید که برای اقوام یا همسایگان‌تان این مشکل پیش آمده است. یخچال فریزرها بر پایۀ سیکل تبرید تراکمی طراحی می‌شوند. به شکلی که از یک سیال مبرد برای انتقال گرما از بخش داخلی یخچال به محیط بیرونی استفاده می‌شود. با این حال اگر نمی‌دانید گاز مبرد چیست؟ مقاله مربوط به آن را در دی کول مطالعه کنید.
طبیعی است تا زمانی که میزان مشخصی از این گاز مبرد یا همان گاز یخچال در سیکل تبریدی موجود باشد، این سیکل به خوبی امر خنک سازی را انجام می‌دهد. اما اگر به واسطۀ نشت گاز، مقداری از این سیال مبرد تخلیه شود، آن وقت سیکل با کاهش فشار سیال روبرو شده و سرماسازی یخچال با مشکلاتی روبرو می‌شود. در این زمان است که اصطلاحاً گفته می‌شود یخچال به شارژ مجدد گاز نیاز دارد. در این مقاله قصد داریم شما را با چگونگی شارژ گاز یخچال آشنا کنیم و بگوییم در چه زمانی یخچالتان نیاز به شارژ دارد و چطور می‌توانید این کار را انجام دهید.
فهرست مطالب
در چه زمانی یخچال به شارژ مجدد نیاز دارد؟
قبل از هر چیز لازم است بدانیم در چه زمانی باید به سراغ شارژ گاز یخچال برویم؟ اصلاً چه نشانه‌هایی برای این مورد وجود دارد؟ سیکلی که برای سرماسازی در یخچال‌ها به کار برده می‌شود، یک سیکل بسته است. سیال مبرد در ابتدا به داخل کمپرسور فرستاده شده و فشرده می‌شود. سپس وارد بخش کندانسور می‌گردد. اگر به بخش پشت یخچال نگاه کنید، لوله‌های مارپیچی را می‌بینید که در حقیقت همان بخش کندانسور یخچال است. دمای گاز مبرد با عبور از بخش کنداسور کاهش یافته و آمادۀ ورود به سومین بخش سیکل تبرید تراکمی، یعنی عبور از شیر انبساطی می‌گردد. در این مرحله فشار گاز مبرد به یکباره کاهش پیدا کرده و به مخلوطی از گاز و مایع اشباع تبدیل می‌شود. با توجه به اینکه فشار گاز در این مرحله بسیار پایین‌تر از فشار جو است، در نتیجه دمای جوش آن نیز بسیار پایین‌تر از حالت استاندارد خواهد بود.(دمای جوش با کاهش فشار کاهش پیدا می‌کند)
در آخرین مرحله از این سیکل گاز مبرد به بخش اواپراتور فرستاده می‌شود. اگر داخل محفظۀ یخچال یا فریزرها را مشاهده کنید، مجدداً متوجه یک سری لوله‌های مارپیچی می‌شوید که همان بخش اواپراتور است. در اینجا گاز مبرد آمادۀ تبخیر شدن است و دمای جوش آن بسیار پایین‌تر از دمای محفظۀ یخچال خواهد بود. در نتیجه با دریافت گرمای مواد موجود در یخچال به بخار کامل تبدیل شده و دوباره به بخش کمپرسور فرستاده می‌شود.
حال نکته اینجاست که به خاطر بسته بودن این سیکل، طبیعی است که سطح گاز مبرد نباید کاهش پیدا کند. اما گاهی به واسطۀ مواردی مثل ضربه خوردن بخش‌های کندانسور و اواپراتور یا مسائلی مثل خوردگی بخش کندانسور و اواپراتور این گاز به بیرون نشت پیدا کرده و در نتیجه عمل خنک سازی یخچال به شکل صحیحی انجام نمی‌شود. اینجاست که یخچال شما نیاز به تعمیر خواهد داشت یا به اصطلاح گفته می‌شود که باید یخچال را شارژ مجدد کنید.
انتخاب یک گاز مناسب برای شارژ کمپرسور یخچال، قسمت مهم ماجراست. شاید بتوان که بهترین گاز مبرد برای استفاده در یخچال، گاز مبرد r134 آست. این مدل گاز علاوه بر آثار زیست محیطی کمتر، کیفیت بالایی هم دارد. برای خرید گاز r134 می توانید از وبسایت دی کول راهنمایی بگیرید.
بررسی نشانه‌های نیاز به شارژ مجدد یخچال
ساده‌ترین نشانه‌های نیاز به شارژ مجدد گاز با بررسی عملکرد یخچال به دست می‌‌آید. کافی است یک سری علائم را چک کنید. در ادامه به برخی از این علائم ساده پرداخته‌ایم.
- استشمام بوی بد در داخل یخچال
ساده‌ترین نشانه و نخستین نشانه، بوی بدی است که مواد غذایی موجود در یخچال در صورت فاسد شدن از خود متصاعد می‌کنند. زمانی که باکتری‌های بی هوازی شروع به تجزیۀ مواد غذایی می‌کنند، بوی بدی از مواد غذایی بلند می‌شود که فضای یخچال را در بر می‌گیرد. پس اگر احساس می‌کنید ماندگاری مواد غذایی در داخل یخچالتان کمتر شده، در کنار شک کردن به کیفیت مواد غذاییتان، به عملکرد یخچال هم کمی شک کنید و این احتمال را در نظر بگیرید که ممکن است به خاطر نشتی گاز مبرد یخچال تخلیه شده و در نتیجه عملکرد آن مختل شده است.
- چک کردن دمای محفظۀ یخچال
برای این کار می‌توانید از یک دماسنج ساده استفاده کنید. اگر بوی نامطبوعی در داخل یخچال احساس می‌کنید و دچار شک و تردید شده‌اید، یک دماسنج را داخل محفظۀ یخچال بگذارید و دمای داخل آن را اندازه گیری کنید. در فریزرهای امروزی، به واسطۀ نمایشگر دیجیتال روی درب یخچال می‌توانید از دمای داخل محفظه مطلع شوید. در یخچال‌های قدیمی هم با کمی مقایسه و دقت می‌توانید متوجه شوید که دمای یخچال همان دمای مورد نظرتان است یا اینکه بالاتر آمده است. اگر دمای یخچال از چیزی که انتظارش را دارید بالاتر باشد، به این معناست که یک جای کار می‌لنگد.
- کار کردن مداوم موتور یخچال
نشانۀ دیگری که می‌تواند بیان کنندۀ اختلال در عملکرد یخچال باشد، کار کردن مداوم کمپرسور یا همان موتور یخچال است. زمانی که سطح گاز مبرد در داخل سیکل یخچال کاهش پیدا کرده باشد، موتور مجبور است با کار کردن مداوم این کاهش سطح سیال مبرد را جبران کند. در حقیقت با کاهش سطح گاز مبرد دمای یخچال با سختی بیشتری به میزان مورد نظر می‌رسد و ترموستات یخچال یا کیت اینورتر آن خیلی سریعتر به موتور دستور می‌دهد تا دوباره به جریان بیفتد. پس اگر این روزها احساس می‌کنید که موتور یخچالتان سر و صدای بیشتری تولید می‌کند، قبل از اینکه کار از کار بگذرد به سراغ یک تعمیرکار یخچال بروید تا گاز یخچالتان را تعویض کرده و نشتی‌های احتمالی را نیز شناسایی کرده و برطرف کند.
- انتشار بوی عجیب و غریب در نزدیکی یخچال
گاز مبردی که در داخل یخچال فریزرها مورد استفاده قرار می‌گیرد معمولاً از دستۀ فریون‌ها است. فریون گازی بدون بو و رنگ بوده و به همین خاطر در صورت نشت کردن قابل شناسایی نیست. اما امروزه در کنار گاز فریون از ترکیبات شیمایی دیگری نیز استفاده می‌شود که ممکن است بوهای عجیب و غریبی را در محیط ایجاد کنند. همچنین روغن کمپرسور یخچال نیز نوعی ترکیب شیمیایی است که اغلب بوی نامطبوعی دارد. پس اگر گاز مبرد از داخل لوله‌های کندانسور به بیرون نشت کرده باشد، می‌توان به واسطۀ این بوهای عجیب و غریب نیز به این موضوع پی برد.
- سرد بودن کندانسور یخچال
در زمانی که موتور یخچال در حال کار کردن است و گاز مبرد در داخل کندانسور جریان دارد، باید دمای کندانسور بالاتر از دمای محیط اطراف باشد. پس اگر با لمس کردن بخش کندانسور متوجه پایین بودن دمای آن شدید، به این معناست که گاز یخچال از موضعی نامشخص دچار نشتی شده و به همین خاطر سیالی در داخل کندانسور جریان ندارد.
آموزش شارژ مجدد گاز یخچال
اگر نسبت به عملکرد غیر صحیح یخچال یا فریزر خود اطمینان دارید، بهترین راهکار مراجعه به یک تعمیرکار مطمئن است. اما با این حال آشنایی با نحوۀ کار و چگونگی شارژ مجدد یخچال می‌تواند از این نظر اطمینان بیشتری به شما بدهد. نخستین مرحله برای شارژ مجدد یخچال فریزرها پیدا کردن محل نشتی گاز مبرد است. همین طور که گفتیم، در حالت عادی به خاطر بسته بودن سیکل‌های تبرید تراکمی، نباید گاز یخچال دچار کاهش سطح شوند. پس اگر مشکلی برای یخچال پیش آمده، حتماً پای نشتی در میان است. امروزه از چندین روش برای یافتن محل نشتی گاز مبرد استفاده می‌شود؛ که در ادامه به چهار روش اصلی این کار خواهیم پرداخت.
استفاده از مخلوط آب و صابون: ساده‌ترین روش ممکن برای یافتن محل نشتی استفاده از کف صابون است. مقداری صابون یا مایع ظرفشویی را در داخل آب حل کنید و آن را روی سطوح مختلف خط لوله کندانسور و اواپراتور یخچال بمالید. البته پیش از این کار باید یخچال را تخلیه کرده، برفک‌های آن را آب کنید. سپس مجدداً یخچال را به برق بزنید تا کمپرسور شروع به کار کند. حالا نوبت شماست تا با مخلوط آب و صابون محل نشتی را پیدا کنید. هرجایی از خط لولۀ سیکل که نشتی داشته باشد، حباب تشکیل خواهد شد.
نشتی یاب الکترونیک: امروزه بسیاری از تعمیرکاران یخچال فریزر از نشتی یاب‌های الکترونیکی استفاده می‌کنند. این نشتی یابها دارای سنسوری هستند که به محض قرار گرفتن در مجاورت با ترکیب‌های شیمیایی فریونی فعال شده و آلارم دستگاه را روشن می‌کنند. به این شکل فقط کافی است نشتی یاب را به محل‌های متفاوتی که احتمال نشتی در آن‌ها بالاتر است نزدیک کرده و منتظر صدای بوق دستگاه بمانید. البته اغلب نشتی یاب‌های الکترونیک به عنصر کلر حساس بوده و برپایۀ همین حساسیت نیز طراحی می‌شوند؛ اما در برخی از یخچال فریزرها ممکن است از ترکیبات شیمیایی‌ای استفاده شده باشد که حاوی عنصر کلر نیستند. در این صورت نیاز به نشتی یاب دیگری خواهد بود.
استفاده از مشعل هالید: مشعل‌های هالید یکی دیگر از ابزارهای نشتی یاب هستند که همچنان برخی از تعمیرکاران از آن‌ها استفاده می‌کنند. در این مشعل‌ها از سوخت پروپان استفاده می‌شود که در مجاورت با جریان هوا به رنگ آبی می‌سوزد و دودی نیز تولید نمی‌کند. مشعل هالید به نوعی طراحی شده که به یک مکنده متصل می‌شود؛ به صورتی که این مکنده هوای لازم جهت سوختن پروپان را تأمین می‌کند. با روشن کردن سر مشعل و فعال کردن مکنده، مشاهده می‌کنید که شعلۀ مشعل هالید آبی رنگ است. حال سر مکنده را به بخش‌هایی که مشکوک به نشتی هستند نزدیک کنید. اگر این بخش‌ها دچار نشتی باشند، گاز مبرد در کنار جریان هوا وارد مشعل هالید شده و در نتیجه رنگ شعلۀ آن را تغییر می‌دهد. به طور معمول رنگ شعله در این حالت به رنگ سبز تغییر پیدا می‌کند. ضمن اینکه ممکن است دودزا نیز باشد. به همین سادگی می‌توان محل نشتی را پیدا کرد.
نشتی یاب‌های ماوراء بنفش: کار با نشتی یاب‌های ماوراء بنفش نسبت به دیگر راه‌های نام برده شده ساده‌تر است. این نشتی یابها به کمک اشعۀ ماوراء بنفش کار می‌کنند. کافی است فقط دستگاه را روشن کرده و به سطوح مختلف یخچال بتابانید. در صورتی که بخشی از یخچال دچار نشتی باشد، به کمک این اشعه محل نشتی خیلی سریع و با دقت بیشتری لو می‌رود.
مرحلۀ پایانی، آموزش نحوۀ شارژ یخچال
پس از اینکه محل‌های نشتی گاز پیدا شده و تعمیر شد، نوبت به شارژ مجدد گاز در یخچال می‌رسد. برای این کار موارد زیر را باید گام به گام طی کرد:
قدم اول: شست و شوی خطوط لولۀ سیکل
در این مرحله به کمک مواد شوینده (معمولاً گاز R11 یا توزن) بخش‌های کندانسور، اواپراتور و لوله‌های مویین یخچال شست و شو داده می‌شود تا از هرگونه چربی احتمالی، ذرات فلزی و رسوبات دیگر پاک شود.
قدم دوم: وکیوم گاز مبرد
در مرحلۀ دوم نوبت به خارج کردن کامل گاز موجود در داخل سیکل تبریدی می‌رسد. در این مرحله از یک پمپ وکیوم استفاده می‌شود. پمپ وکیوم به شیر تخلیه یا محل پرس شدۀ خط لوله متصل شده، تمام گاز موجود در یخچال فریزر را تخلیه می‌کند. پس از اطمینان از وکیوم کامل سیکل، باید از یک گیج فشار ضعیف کمک بگیرید. برای این کار دستگاه را چند دقیقه به گیج متصل کنید. اگر دستگاه همچنان دارای نشتی باشد، عقربۀ گیج پایین آمده و از آن مطلع خواهید شد. اما در صورتی که عقربۀ گیج ثابت بماند، می‌توانید به سراغ گام سوم که شارژ کردن گاز است بروید.
قدم سوم: اتصال کپسول گاز مبرد
برای شارژ کردن یخچال‌ها از کپسول‌های گاز مبرد استفاده می‌شود. اگر از نوع خاصی از گازهای مبرد در یخچال یا فریزرتان استفاده شده، در شارژ مجدد یخچال نیز بهتر است از کپسول همان گاز استفاده کنید. در این مرحله کپسول را به لولۀ گیج متصل کنید. سپس شیر کپسول را به آرامی باز کرده و به سراغ سمت دیگر لوله بروید که قبلاً آن را به گیج متصل کرده بودید. حال کمی آن را شل کنید تا گاز باقی مانده در خط لولۀ سیکل نیز به طور کامل خارج شود.
قدم چهارم: اتمام شارژ گاز یخچال
با توجه به اینکه میزان گاز موجود در یخچال قابل مشاهده نمی‌باشد، انجام عمل شارژ مجدد باید در حالتی انجام شود که کمپرسور یخچال نیز روشن است. ضمن اینکه باید عمل گازگیری به آرامی انجام شود. در طول عمل گازگیری می‌توانید به صورت مستمر دمای بخش اواپراتور را اندازه بگیرید تا از صحت شارژ گاز اطمینان حاصل کنید. در صورت کامل شدن شارژ مجدد یخچال، باید دمای بخش اواپراتور به دمای نسبتاً یکنواختی برسد. معمولاً برای پایان دادن به عمل شارژ گاز از همان گیج فشار کمک گرفته می‌شود. در فصل تابستان ثبت عدد 10psi روی گیج فشار به معنای اتمام شارژ گاز است. در زمستان اما این عدد روی 7 الی 8 تنظیم می‌شود.
جمع بندی
یخچال‌ها فریزرها بر پایۀ سیکل تبرید تراکمی طراحی می‌شوند. در این سیکل‌های تبریدی از یک سیال مبرد که معمولاً ترکیبات فریونی است، برای خنک سازی محیط یخچال کمک گرفته می‌شود. با توجه به اینکه سیکل‌های یخچال بسته است، پس در حالت نرمال گازی از این سیکل خارج نمی‌شود. اما اگر بر اثر خوردگی یا ضربه خوردن به بخش‌های اواپراتور یا کندانسور این گاز مبرد دچار نشتی گردد، عملکرد یخچال مختل شده و در درجۀ اول موتور یخچال به اجبار زمان بیشتری را مشغول کار کردن خواهد بود.
همچنین در صورت بیشتر شدن نشتی گاز، مواد خوراکی موجود در یخچال به مرور فاسد شده و بوی بدی را تولید می‌کنند. ضمن اینکه کاهش سطح گاز مبرد ممکن است به خود موتور و کمپرسور هم آسیب بزند. پس در صورتی که به این مشکل برخوردید، باید به سراغ یک تعمیرکار بروید و اقدام به شارژ مجدد گاز یخچال خود کنید. مراحل شارژ یخچال شامل نشتی یابی، خارج کردن باقی ماندۀ گاز قبلی و شارژ مجدد گاز به درون یخچال فریزر می‌شود که باید طبق اصول و قواعدی مشخص انجام شود.