یکی از روش‌های پایه و قدیمی برای حفظ کیفیت مواد غذایی و جلوگیری از روند فساد آنها استفاده از سردخانه‌ها برای نگهداری مواد غذایی بوده است. از سال ۱۸۷۲ و با ابداع سیستم مکانیکی برودت با آمونیاک، عملاً تبرید به شیوه صنعتی آغاز شد، که تا به امروز روش‌های متفاوتی برای انجماد و نگهداری مواد غذایی، در سطح دنیا بکار برده شده است. از سال ۱۹۳۰ تولید انواع فریون‌ها شکل گرفت و به صورت گسترده‌ای در سیستم‌های خانگی و تجاری مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۱۹۸۵مسأله حفظ لایه ازون و نقش اتم های کلر در تخریب لایه ازون مطرح و منجر به قرارداد وین شد. در سال ۱۹۸۷ با تصویب پروتکل مونترال با عنوان ”ممنوعیت تولید مبردهای مخرب لایه اوزون” طی برنامه زمان بندی شده، تمام مبردهای CFC و HCF از برنامه تولید و استفاده خارج شد،که این موضوع منجربه اختراع مبردهای جدید HFC شد. مبردهای HFC مشکل تخریب لایه ازون را نداشته ولی پتانسیل بالایی در گرمای گلخانه‌ای داشته که با تصویب پروتکل کیوتو در سال ۱۹۹۷ با عنوان “ممنوعیت استفاده از موادی با پتانسیل بالا در گرمایش کره زمین ”استفاده از مبردهای HFC نیز ممنوع گردید و منجر به کشف و استفاده از مبردهای ترکیبی و مصنوعی و نیز برگشت به استفاده از مبردهای طبیعی مثل آمونیاک گردید. متاسفانه با گذشت چندین سال از تصویب پروتکل مونترال و کیوتو هنوز در کشورمان از مبردهای CFC و HCFC در پروژه‌های بزرگ صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. امروزه از سیکل تبرید تراکمی در صنایع غذایی از قبیل سردخانههای بالای صفر و زیر صفر ، کارخانه‌های یخ‌سازی ، تونل‌های انجماد گوشت و مرغ، صنایع لبنی و نوشابه سازی و صنایع شیمیایی، به طور گسترده استفاده می‌شود. در این مقاله درباره کف سازی و زیرسازی سردخانه صحبت خواهیم کرد.
سردخانه
سردخانه مکانی برای سرد نگه‌داشتن مواد می‌باشد. درواقع مجموعه‌ای از ساختمان و تاسیسات برای حفظ کیفیت یک محصول به واسط کاهش دمای آن است. از مهمترین وظایف یک سردخانه ، جلوگیری از فساد کالاهای داخل آن با حفظ کیفیت طولانی مدت می‌باشد. کاربرد آن در نگهداری مواد غذایی، کشاورزی، انواع داروها، سیستم‌های نظامی، میوه و سبزیجات و … خلاصه نمی‌شود و بسیار گسترده می‌باشد.
سردخانه ها به دو دسته فریونی و آمونیاکی، برحسب سیال عاملشان تقسیم می‌شوند. همچنین سردخانه‌ها بر حسب دما به دو دسته بالا صفر و زیر صفر نیز دسته‌بندی می‌شوند. مهمترین تجهیزات سردخانه را کمپرسور، کندانسور، اواپراتور و شیر انبساط آن تشکیل می‌دهند.که جهت آشنایی با سیکل تبرید تراکمی و وظایف هر‌کدام می توانید مقاله مربوطه را بخوانید.
برای انتخاب تجهیزات مناسب جهت عملکرد صحیح سردخانه باید بار برودتی آن را متناسب با نوع کاربرد، محل قرار گیری و … محاسبه کرد. در این مقاله با روش محاسبه بار برودتی آشنا خواهید شد.
ساختمان سردخانه
محفظه سردخانه نیز به دلیل محافظت از سرما و کاهش مصرف انرژی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در سردخانههای صنعتی و تجاری معمولا از ساندویچ پانل ها برای محفظه استفاده می‌شود. ساندویچ پنل نوعی دیواره عایق است که از دو طرف به ورقه‌های فلزی محدود می‌شود(درست مثل ساندویچ). ساندویچ پانل‌ها معمولاً از موادی مانند پلی‌اورتان، XPS، پلی استایرن، پشم‌سنگ و پشم‌شیشه ساخته می‌شوند. که هسته پلی‌اورتان یا XPS برای سردخانه‌ها بیشتر استفاده می‌شود. در سردخانههای زیر صفر، کف سازی سردخانه به دلیل احتمال یخ‌زدن رطوبت موجود، بسیار مهم است. جهت طراحی صحیح کف سازی سردخانه و زیرسازی آن، لایه‌های مختلفی بکار برده می‌شود:
- ابتدایی ترین لایه خاک است که مخلوتی است از خاک و ماسه با 95% تراکم
- حدود 10 سانتی متر بتن غیر مسلح
- دو لایه قیرگونی
- 15 تا 20 سانتی متر فوم عایق
- چند لایه نایلون
- حدود 10 سانتی متر بتن مسلح 35 کیلوگرم بر مترمربع
- سپس حدود 2 تا 3 سانتی متر ملات ماسه و سیمان
- در نهایت کاشی یا سرامیک
برای اطمینان بیشتر می‌توان در اولین لایه از لوله‌های مخصوص برای انتقال سیال گرم جهت پیشگیری از انجماد خاک نیز استفاده کرد.
جمع‌بندی
دراین مقاله با نحوه کف سازی سردخانه و زیرسازی آن آشنا شدیم. همچنین به‌طور مختصر تجهیزات مورد استفاده و ساختمان آن آشنا شدیم. یکی از اهداف گروه صنعتی دی ترویج اطلاعات در مورد سیستم های برودتی است. که می‌توانید مقالات با موضوعات مرتبط را در بخش مقالات وب‌سایت گروه صنعتی دی مطالعه کنید. همچنین جهت مشاوره و احداث سردخانه با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
