با شروع فصل گرما، یکی از ضروری‌ترین وسایل خانه یعنی سیستم سرمایشی مورد توجه قرار می‌گیرد. اگر خانه شما دارای سیستم مرکزی (دستگاه چیلر)، نباشد دو گزینه پیش رو دارید: کولر آبی یا کولر گازی. در این مقاله قصد داریم تا با مقایسه کولر آبی و گازی از نظر قدرت سرمایش، کارایی و مصرف برق انتخاب را راحت‌تر کنیم.
مکانیزم سرمایش
هدف از هر دو سیستم خنک کردن فضای داخل خانه است. در حالت کلی برای این کار باید حرارت هوای داخل خانه را کاهش داد. اما کولر های آبی در مقایسه با کولر های گازی با ساز و کار متفاوتی این کار را انجام می‌دهند که در ادامه به بیان روش هر کدام خواهیم پرداخت.
مکانیزم سرمایش کولر آبی
کولر آبی در حقیقت یک سیستم برودتی تبخیری است. یعنی یک سیال (در اینجا آب)، با جذب گرما، تبخیر میشود و با این کار دمای هوا را کاهش می‌دهد. ساختار کولرهای آبی یک محفظه است که در سه جهت آن پوشال قرار می‌گیرد. یک فن هم در مرکز این محفظه جریان هوا را برقرار می‌کند. که از بیرون مکیده شده و به سمت کانال دمیده میشود. یک پمپ آب ، آب را بر رو پوشال ها می‌پاشد. استفاده از پوشال به این دلیل است که می‌تواند هم‌زمان جریان هوا را از خود عبور داده و قطرات آب را در لابه‌لای خود نگه دارد. با روشن شدن فن، هوای بیرون به سمت داخل محفظه کولر کشیده میشود. با عبور هوا از پوشال‌ها، حرارت هوا توسط آب جذب میشود. با این کار دمای هوا کاهش می‌یابد و سپس توسط فن به سمت کانال هدایت و وارد اتاق میشود. به این ترتیب هوای گرم اتاق با هوای خنک و مطلوب جایگزین میشود.
نکته مهم در فرایند خنک‌سازی کولر آبی این است که با توجه به آنکه هوا و آب در مجاورت یکدیگر قرار می‌گیرند، رطوبت نسبی هوا افزایش می‌یابد. این کار ممکن است برای برخی افراد و یا در برخی مناطق با رطوبت بالا خوش‌آیند نباشد.
مکانیزم سرمایش کولر گازی
عمل سرمایش کولرگازی مطابق با سیکل تبرید تراکمی است. در این سیکل یک سیال عامل که با نام گاز مبرد یا همان گاز کولر شناخته میشود. با تغییر فاز از مایع به گاز و بالکعس به ترتیب گرمای هوای داخل اتاق را جذب و به بیرون دفع می‌کند.
هر کولر گازی چهار جزء اصلی دارد که در دو واحد مجزا قرار می‌گیرند. البته به جز کولر گازی های پنجره‌ای که هر چهار جزء در یک یونت قرار دارد.
در کولرهای گازی اسپیلت، واحدی که در داخل اتاق نصب میشود، شامل اواپراتور و لوله مویین است. گاز پس از عبور از لوله مویین افت فشار پیدا کرده و وقتی وارد اواپراتور میشود گرمای هوا را جذب کرده و تبخیر می‌گردد. یک فن وظیفه عبور دادن جریان هوا از روی لوله‌های اواپراتور را بر عهده دارد. سپس این گاز به واحد بیرونی منتقل شده و در آنجا وارد کمپرسور می‌گردد تا فشارش افزایش یابد و سپس توسط کندانسور گرمای جذب کرده را به هوای بیرون انتقال می‌دهد. کندانسور نیز مانند اواپراتور دارای فنی است که هوا را از روی لوله‌ها عبور می‌دهد. به این ترتیب هوای داخل اتاق گرمای خود را از دست داده و به درجه مطلوب می‌رسد.
نکته مهم در کولرهای گازی این است که هیچ مصرفی آبی در سیکل خود ندارند. و با این کار علاوه بر آنکه در مصرف آب صرفه‌جویی میشود، رطوبت هوا نیز افزایش نمی‌یابد. در حقیقت عملیات سردسازی به روش تراکمی، باعث جذب رطوبت آب نیز میشود، که در مناطق خشک می‌تواند ناخوشایند باشد.
مزایا و معایب کولر آبی
در این بخش از مقایسه کولر آبی و گازی به مزایا و معایب کولر آبی می‌پردازیم. کولرهای آبی ساختار ساده‌تر و در نتیجه قیمت کمتری دارند. مصرف برق آنها نیز کمتر است. همچنین با توجه به عدم استفاده از گازهای CFC، برای محیط زیست ضرری ندارند. اما در مقابل این مزایا معایبی هم دارند که به آنها اشاره می‌کنیم.
- در مناطقی که رطوبت هوا بالا باشد، کارایی لازم را نداشته و شرایط مطلوبی ایجاد نمی‌کنند.
- از آنجایی که هوای بیرون توسط کولر به داخل هدایت میشود، در شهرهای که آلودگی هوا زیاد است، باعث آلوده شدن هوای داخل می‌گردد. پوشال‌های کولر نیز به مرور زمان مملو از قارچ و باکتری میشود که مقدار از آن توسط هوای کولر به داخل منتقل می‌شوند.
- بسیاری از افراد در هنگام قرارگیری در مقابل کولر آبی دچار سردرد، عطسه و آبریزش بینی می‌شوند که دلیل آن موارد گفته شده است.
مزایا و معایب کولر گازی
کولرهای گازی با توجه به ساختار پیچیده‌شان قیمت بالاتری دارند. هرچند که این کولرها هیچ مصرف آبی ندارند ولی مصرف برق در آنها به مراتب بیشتر است. اما در مقابل این معایب، کولرهای گازی مزایایی نیز دارند.
کولرهای گازی هوای بیرون را به داخل نمی‌کشند. این باعث میشود که آلودگی بیرون به داخل نفوذ نکند. کاهش رطوبت هوا توسط کولرهای گازی خصوصاً در مناطق مرطوب باعث خوشایند شدن هوای خانه میشود. کنترل دما در کولرهای گازی به شکل بهتری نسبت به کولرهای آبی انجام میشود. به عنوان مثال در هنگام شب که دمای هوا کم میشود کولر آبی ممکن است باعث سرد شدن بیش از حد هوا شود که با خاموش کردن آن دما مجدداً گرم میشود. اما کولرهای گازی خصوصاً نوع اینورتردار با کم کردن توان برودتی دما را در نقطه مطلوب ثابت نگه می‌دارد. برای آشنایی با کارکرد کولر گازی اینورتر این مقاله را مطالعه کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله سازوکار و همچنین مزایا و معایب کولرگازی و کولر آبی به تفکیک بیان شد و سپس به مقایسه مصرف برق کولر آبی و گازی پرداختیم. حال برای انتخاب نوع کولر مناسب باید شرایط اقتصادی و همچنین شرایط اقلیمی محل زندگی مورد مقایسه قرار گیرند. در هر صورت رعایت برخی نکات بهداشتی و فنی در هر دو نوع کولر باعث بهبود عملکرد آنها و همچنین افزایش طول عمرشان خواهد شد. به عنوان مثال تعمیرات و نظافت دوره‌ای کولر تاثیر به سزایی در بهداشت محل زندگی دارد. امیدواریم از مقاله مقایسه کولر آبی و گازی لذت برده باشید.
