برای دریافت کد تخفیف یک میلیون ریالی مشخصات خودتان را وارد کنید
فروشگاه‌های زنجیره‌ای، مجموعه‌ای به هم پیوسته از مراکز فروش هستند که زیر نظر یک مدیریت مرکزی قرار دارند. فروشگاه‌های زنجیره‌ای ممکن است به صورت شهری، استانی، کشوری یا حتی جهانی ایجاد شده باشند. برای مثال فروشگاه والمارت یک مجموعۀ تجاری جهانی است؛ که در بیست و هشت کشور دنیا دارای شعبه فعال است. مهمترین محصولات فروشگاه‌های زنجیره‌ای اغلب نیازهای روزانۀ مصرف‌کنندگان را شامل می‌شود. از مواد غذایی گرفته تا محصولات بهداشتی، لوازم منزل و … را که می‌توان از آنها نام برد. در ایران نیز فروشگاه‌های زنجیره‌ای متعددی در سال‌های گذشته ایجاد شده‌اند. برای مثال به فروشگاه‌هایی مانند افق کورش، جامبو، شهروند، اتکا و … می‌توان اشاره کرد در این مقاله ابتدا قصد داریم به این سؤال بپردازیم که « فروشگاه زنجیره ای چیست » و سپس به سراغ مزایا و معایب خرید از آنها خواهیم رفت. و در پایان نیز توضیحی دربارۀ انواع فروشگاه های زنجیره ای ارائه خواهیم کرد.
چگونگی شکل گرفتن ایدۀ فروشگاه های زنجیره ای
ایدۀ ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در سال‌های ابتدایی قرن بیستم و در ایالات متحدۀ امریکا شکل گرفت. ایدۀ اولیۀ این فروشگاه‌ها جهت عرضۀ محصولات غذایی و خرده فروش‌ها بود. محصولاتی که نیاز روزانۀ مصرف کنندگان را تأمین می‌کرد و در حالت عادی مصرف کننده برای خریداری هریک از مایحتاجش باید زمان زیادی را صرف می‌کرد. با توجه به اینکه نظام اقتصادی دنیا به سمت مدرن شدن پیش می‌رفت و ترجیح مشتریان این بود که وقت کمتری را صرف خرید نیازهایی مثل خورد و خوراک و … کنند، این فروشگاه‌های زنجیره‌ای شکل گرفت.
این انجمن ملی خرده‌‌فروشان خواربار امریکا بود که نخستین فروشگاه‌های زنجیره‌ای را ایجاد کرد. در حقیقت ایدۀ ابتدایی اعضای انجمن خواربارفروشان این بود که با داشتن صد فروشگاه سوپرمارکتی می‌توان به سود بیشتری دست پیدا کرد. تا زمانی که شما فقط یک فروشگاه سوپرمارکت داشته باشید. به علاوه که این کار یک حسن دیگر هم داشت. عرضۀ محصولات به صورت مستقیم انجام می‌گرفت و در نتیجه قیمت فروش محصولات نیز پایین‌تر می‌آمد. همین عامل در کنار ارائۀ طیف گسترده‌ای از محصولات باعث رونق گرفتن این کسب و کار در امریکا و بعدها در سایر کشورهای دنیا شد.
تعریف فروشگاه زنجیره ای چیست ؟
در یک تعریف مختصر می‌توان فروشگاه‌های زنجیره‌ای را این طور شرح داد که:
فروشگاه‌های زنجیره‌ای مجموعه‌ای از فروشگاه‌های شبیه به هم هستند که در شهرها و مناطق مختلف ایجاد شده، هدف تمامی آنها فروش محصولاتی مشترک است.
تمامی این فروشگاه‌ها زیرمجموعۀ یک دفتر مرکزی اصلی قرار می‌گیرند و مدیریت و مالکیت این مراکز فروش با این دفتر مرکزی است. محصولاتی که در فروشگاه‌های زنجیره‌ای به فروش می‌رسند، اغلب به صورت گسترده و توسط مدیریت اصلی تأمین می‌شود. به همین خاطر محصولات در تمامی این فروشگاه‌ها از نظر نوع و کیفیت یکسان خواهد بود. امروزه طیف گسترده‌ای از فروشگاه‌های زنجیره‌ای با هدف تأمین سبد خرید خانوار ایجاد می‌شوند. به نوعی می‌توان این فروشگاه‌ها را یک بازارچه خرید کوچک دانست که مصرف کننده می‌تواند با مراجعه به آن مهمترین خریدهای روزانه خود را انجام دهد. از خرید خواربار مورد نیاز خانه گرفته تا خرید محصولات بهداشتی خانگی، میوه و سبزیجات و …
البته برخی از نمایندگی‌های فروش را نیز می‌توان طبق تعریفی که در بالا آورده شد، زیرمجموعۀ فروشگاه‌های زنجیره‌ای دانست. برای مثال می‌توانید شرکت‌هایی را در نظر بگیرید که محصول خاص را تولید می‌کنند و همین محصول را نیز در نمایندگی‌های متعدد و با برند خود به فروش می‌رساند. حال این برند تولیدی می‌تواند هرچیزی باشد. از برند کفش گرفته تا برند تولید لاستیک ماشین یا فروش سیستم‌های تهویه مطبوع و …
تاریخچۀ شکل گرفتن فروشگاه های زنجیره ای در ایران
در سال 1340 نخستین فروشگاه زنجیره‌ای ایران توسط براداران اخوان کاشانی ایجاد شد. این فروشگاه‌ها با نام «فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ ایران» شناخته می‌شد و با الگوبرداری از فروشگاه والمارت آمریکا شکل گرفته بود. هشت سال بعد این حمید کاشانی اخوان بود که با همکاری احمد خیامی فروشگاه‌های زنجیره‌ای کوروش را در تهران بنا نهاد. تاریخ تأُسیس مجموعه کوروش به سال 1349 برمی‌گردد. در همان سال‌های اول تعداد نمایندگی‌های کوروش در سطح تهران به چهارده فروشگاه رسید و به موفقیت بزرگی دست پیدا کرد.
پس از انقلاب فروشگاه‌های کوروش برای چندین سال با نام قدس به کار خود ادامه داد؛ اما خیلی زود روند رو به رشد آن متوقف شد و در اواخر دهۀ هفتاد به ورشکستگی کامل دچار شد.
آشنایی با انواع فروشگاه های زنجیره ای
فروشگاه‌های زنجیره‌ای را می‌توان بر چند اساس دسته‌بندی کرد:
انواع فروشگاه زنجیره ای براساس گستردگی نمایندگی‌ها
فروشگاه‌های زنجیره‌ای ممکن است به صورت محلی، شهری، کشوری و حتی جهانی ایجاد شده و اداره شوند. برای مثال ممکن است در اطراف یا داخل یک شهر چندین فروشگاه با نام مشابه و یک مدیریت مرکزی ایجاد شده باشند. که این فروشگاه‌ها را فروشگاه‌های زنجیره‌ای محلی یا شهری می‌نامند. فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشوری نسبت به دستۀ قبل شناخته شده‌تر هستند. فروشگاه‌هایی با نام و فعالیتی مشابه که به صورت متمرکز اداره می‌شوند و در بسیاری از شهرها دارای نمایندگی هستند. برای مثال می‌توان از فروشگاه‌هایی مثل اتکا، افق کوروش، شهروند و … نام برد. دستۀ سوم نیز فروشگاه‌های زنجیره‌ای جهانی هستند. مانند برند والمارت امریکا که در بیش از بیست و هشت کشور جهان دارای نمایندگی است و در حال حاضر نزدیک 11500 فروشگاه را در برمی‌گیرد. البته این دسته از فروشگاه‌ها در ایران خیلی مرسوم نیستند.
نوع محصول و چگونگی عرضۀ آن
برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای با هدف عرضۀ مستقیم یک محصول یا یک برند خاص شکل می‌گیرند. در حقیقت این تولیدکنندگان هستند که قصد دارند بدون واسطه محصولشان را به دست مصرف کننده برسانند. به این نحو عرضۀ محصول به صورت مستقیم صورت گرفه و قیمت نهایی آن نیز پایین‌تر خواهد آمد. دستۀ دیگر فروشگاه‌هایی هستند که به نوعی یک سازمان خرده فروشی به حساب می‌آیند. این فروشگاه‌ها تحت یک مالکیت اصلی قرار دارند و هدف آنها خرید محصولات به صورت عمده و سپس عرضۀ آن در خرده فروشی‌های بزرگ در سطح شهر و کشور است. فروشگاه‌های مواد غذایی و فروش محصولات خانگی در این دسته قرار می‌گیرند.
آشنایی با مزایای فروشگاه های زنجیره ای
حالا که در مقاله فروشگاه زنجیره ای چیست با انواع آن آشنا شدید، بهتر است با مزایای آن نیز روبرو شوید. در فروشگاه‌های زنجیره‌ای یک رابطۀ دو طرفه بین خریدار و فروشنده برقرار است. به این معنا که خرید از این فروشگاه‌ها هم برای خریدار مزیت‌های بی‌شماری دارد و هم برای مدیریت این فروشگاه‌ها دارای مزیت‌هایی خواهد بود. اگر از دید هر دو طیف به این مسئله نگاه کنیم، می‌توانیم موارد زیر را به عنوان مهمترین مزایای فروشگاه‌های زنجیره‌ای نام ببریم.
صرفه‌جویی در هزینه‌های اقتصادی
درآمدی که از صد فروشگاه سوپرمارکتی حاصل می‌شود، به طور قطع بیشتر از درآمدی است که از یک فروشگاه به دست می‌آید. همین توضیح کوتاه به خوبی مسئلۀ اقتصادی را شرح می‌دهد. هدف از ایجاد نمایندگی‌های متعدد بالا بردن فروش محصولات و در نتیجه بالابردن سود و بازدهی بیشتر کسب و کار است. هزینه‌های اقتصادی جاری شامل تأمین کالا، جابه‌جایی و فروش محصولات می‌شود. در فروشگاه‌هایی که به صورت زنجیره‌ای اداره می‌شوند، تأمین محصولات به صورت متمرکز و یک جا صورت می‌گیرد؛ که باعث پایین آمدن هزینه‌های تأمین کالا و همچنین سرعت گرفتن این فرایند می‌شود. از طرف دیگر فروش محصولات نیز به خاطر وجود تعداد بالای نمایندگی‌ها با سرعت بیشتری انجام می‌گیرد.
پایین آمدن هزینه‌های ادارۀ کسب و کار
در فروشگاه‌های زنجیره‌ای نسبت به حجم کاری که انجام می‌شود، به هزینه‌های پایینی جهت اداره کسب و کار نیاز خواهد بود. حجم گسترده‌ای از کارها به واسطۀ تکنولوژی روز مدیریت می‌شود و این مسئله نیاز به نیروی کار را نیز کمتر می‌کند.
فروش بالا و با سرعت بیشتر
این دسته از فروشگاه‌ها با توجه به شکل عرضۀ محصولات و ویژگی‌های خاصی که دارند، در نتیجه میزان فروش بیشتری را نیز تجربه می‌کنند. در حقیقت می‌توان گفت فروشگاه‌های زنجیره‌ای مشتری‌مدارتر هستند و همین عامل باعث می‌شود مشتریان خرید از این فروشگاه‌ها را به خرید از دیگر مراکز خرید ترجیح بدهند. مسئله‌ای که باعث افزایش نرخ مشتریان و بالاتر رفتن میزان فروش خواهد شد.
مشخص بودن استراتژی‌های فروشگاه
در فروشگاه‌های کوچک مشخص کردن استراتژی‌های فروشگاه برعهدۀ شخص فروشنده است. همین مسئله گاهی باعث شکل گرفتن چالش‌های بزرگی می‌شود. این در صورتی است که مدیریت فروشگاه‌های زنجیره‌ای توسط دفتر مرکزی صورت می‌گیرد و تصمیم‌های اساسی و استراتژی‌های اصلی به کمک نیروهای متخصص مدیریتی گرفته می‌شود.
قیمت محصولات ارائه شده
پس از موارد بالا، حال می‌توانیم به سراغ خریداران برویم. در خرده فروشی‌های زنجیره‌ای، به واسطۀ بالاتر بودن میزان فروش محصولات، قیمت نهایی فروش پایین‌تر از دیگر فروشگاه‌ها خواهد بود. این مسئله برای خریداران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به علاوه اینکه در بسیاری از موارد فروشگاه‌های زنجیره‌ای تخفیف‌های فصلی و ویژه‌ای را برای خریداران خود در نظر می‌گیرند. به همین دلیل این فروشگاه‌ها ادر غلب موارد جزء انتخاب‌های اول مصرف کنندگان خواهند بود.
خرید یک جای محصولات
مسئلۀ دیگری که باعث می‌شود خریداران مراجعه به این گونه فروشگاه‌ها را ترجیح بدهند، گستردگی محصولات ارائه شده است. امروزه خرده‌فروشی‌های زنجیره‌ای طیف گسترده‌ای از محصولات را به بازار عرضه می‌کنند. به همین خاطر مصرف کنندگان ترجیح می‌دهند خریدهای خانگی خود را به صورت یک جا و در فاصل‌های زمانی هفتگی یا ماهانه انجام دهند. به این شکل خرید و تأمین مایحتاج زندگی هم از نظر مالی و هم از نظر زمانی به صرفه‌تر خواهد بود.
آزادی عمل بیشتر
در این دست از فروشگاه‌ها این خود مشتری است که می‌تواند بین قفسه ها و محصولات قدم بزند و آزادانه هر محصولی را که نیاز دارد انتخاب کند. به علاوه اینکه تنوع محصولات ارائه شده نیز بیشتر است و خریدار می‌تواند از بین این محصولات متنوع دست به انتخاب بزند. حذف فروشنده از فرایند فروش و دادن آزادی عمل بیشتر به خریدار باعث رونق گرفتن بیشتر فروشگاه‌های زنجیره‌ای شده است. به علاوه که لذت خرید را برای خریداران نیز به همراه دارد.
چگونه یک فروشگاه زنجیره ای موفق داشته باشیم؟
در ایجاد یک فروشگاه زنجیره‌ای عوامل متعددی دخیل هستند. اگرچه به طور کلی و با توجه به مواردی که در بالا گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت که این فروشگاه‌ها سود بالایی را در درازمدت دربرخواهند داشت، اما اینکه با چشمانی بسته، بدون استراتژی مشخص و بدون تخصص کافی پا در این راه بگذارید، قطعاً مسیر درستی نیست و ممکن است شما را با چالش‌های جبران ناپذیری روبرو کند.
برای اینکه یک فروشگاه زنجیره‌ای موفق داشته باشید، پیش از هرچیز نیاز به دانش این کار دارید. برای حل این مشکل می‌توانید از مشاورانی کمک بگیرید که سال‌هاست در این عرصه به فعالیت مشغولند. مشاورانی که می‌دانند برای تأسیس یک فروشگاه نیاز به چه مواردی دارند و باید طبق چه نقشه و دستورالعملی پیش بروند. این نقشۀ راه شامل مواردی مثل جایابی مکان فروشگاه، خرید تجهیزات اولیه مورد نیاز، نصب و راه‌اندازی این تجهیزات، طراحی قفسه بندی و چیدمان فروشگاه، تعریف استراتژی‌های فروش و …. می‌شود.
جمع‌بندی
فروشگاه‌های زنجیره‌ای مجموعه‌ای از فروشگاه‌های متعددی هستند که با یک نام به ثبت رسیده و دارای یک مدیریت واحد هستند. این فروشگاه‌ها اغلب با طراحی مشابه محصولات خاصی را به فروش می‌رسانند. مهمترین دسته در بین این فروشگاه‌ها، فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضۀ محصولات غذایی و خانگی هستند. از معروف‌ترین این فروشگاه‌ها می‌توان به برندهایی مثل شهروند، اتکا، افق کوروش، جامبو و … اشاره کرد. در این گونه فروشگاه‌ها محصولات به صورت عمده خریداری شده و سپس با قیمتی مناسب‌تر به صورت مستقیم به بازار عرضه می‌شوند. در حقیقت سیاست اصلی در یک فروشگاه زنجیره‌ای افزایش میزان فروش محصول با عرضۀ بیشتر و پایین آوردن قیمت آن است. این دسته از فروشگاه‌ها به واسطۀ عرضۀ مستقیم کالا، قیمت پایین‌تر و تنوع بیشتر محصولات، همواره مورد توجه خریداران قرار دارد و در نتیجه میزان فروششان نسبت به سایر مراکز فروشگاهی بیشتر خواهد بود. امیدواریم مقاله فروشگاه زنجیره ای چیست و انواع آن کدام است توانسته باشد به سوالات شما پاسخ دهد، در صورتیکه ابهامی دارید از طریق قسمت نظرات با ما در میان بگذارید. جهت خرید و دریافت قیمت تجهیزات فروشگاهی نیز با گروه صنعتی دی تماس بگیرید.
