یکی از دغدغه‌های استفاده کنندگان از تابلو برق‌ها، میزان دوام و تاب آوری آن‌ها در مقابل عوامل خارجی از جمله گرد و خاک، آب و رطوبت، اجسام سخت و … می‌باشد. برای این منظور تابلو برق‌ها را با استانداردی معروف به کد IP معرفی می‌کند. اما این کد که به همراه یک عدد دو رقمی بیان می‌شود، به چه معنی است؟ در این مقاله قصد داریم با معرفی استاندارد تابلو برق IP به این پرسش پاسخ دهیم.
تابلو برق
قبل از معرفی استاندارد تابلو برق، بهتر است مروری داشته باشیم بر تعریف تابلو برق. تابلو برق یک محفظه‌ای است، که در آن تجهیزات برقی و الکترونیکی از جمله کلیدها، قطعات کنترلی، قطعات حفاظتی، نمایشگرها و … و همچنین سیم‌کشی، نصب می‌شود. با این کار این تجهیزات که معمولاً بسیار حساس هستند، از عوامل محیطی و خارجی و همچنین دسترسی انسان، محافظت می‌شوند.
تابلو برق‌ها بنا به کاربردشان می‌توانند اشکال و ابعاد مختلفی داشته باشند و در انواع صنایع مختلف از جمله سیکل‌های برودتی و تهویه مطبوع و بسیاری موارد دیگر، مورد استفاده قرار گیرند.
در یک دسته‌بندی کلی تابلو برق‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- فشار ضعیف با ولتاژ کمتر از 1000 ولت
- فشار متوسط با ولتاژ بین 1000 تا 36000 ولت
- فشار قوی با ولتاژ بیش از 36000 ولت
جهت آشنایی بیشتر با تابلو برق و اجزاء آن توصیه می‌شود مقاله تابلو برق چیست را مطالعه کنید.
تابلو برق‌ها با توجه به حساسیتی که دارند، باید استانداردهای داشته باشند تا از مقاومت و تاب‌آوری آن‌ها در مقابل عوامل محیطی اطمینان حاصل شود.
دو استاندارد رایج در دنیا، برای تابلو برق‌ها وجود دارد:
- استاندارد آمریکایی
- استاندارد بین‌المللی
استاندارد آمریکایی توسط انجمن ملی تولیدکنندگان برقی معروف به NEMA، برای کلاس‌های مختلفی از تابلو برق‌ها منتشر می‌شود.
استاندارد بین‌المللی اما در ایران رایج‌تر می‌باشد و موضوع بحث اصلی ماست که در ادامه به استاندارد تابلو برق مطابق IEC خواهیم پرداخت.
استاندارد حفاظتی تابلو برق
همان طور که دیدیم، تابلو برق محفظه‌ای است، که دارای انواع تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی می‌باشد. پس یکی از دغدغه‌های استفاده کنندگان از تابلو برق، میزان مقاومت آن در مقابل گرد و خاک، آب و دیگر عوامل محیطی و جوی است. به همین منظور معمولاً به هنگام معرفی تابلو برق خصوصاً تابلو برق صنعتی و البته برخی دیگر از تجهیزات برقی مانند فن‌‍‌ها، حسگرها و … از استاندارد حفاظتی تابلو برق موسوم به IP استفاده می‌کنند تا مقاومت آن محصول را در مقابل این عوامل بیان کنند. اما این استاندارد و عدد آن چه معنی دارد؟ آیا هر قدر عدد IP بزرگتر باشد بهتر است؟ در این قسمت به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم.
کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک یا IEC که مخفف International Electrotechnical Commission می‌باشد، یک موسسه استاندارد غیر‌دولتی است، که کلیه استانداردهای مربوط به تجهیزات الکترونیک و فناوری‌های مرتبط با آن را تنظیم می‌کند. استانداردهای IEC شامل دامنه وسیعی از فن‌آوری‌ها از جمله تولید، انتقال و توزیع برق برای مصارف اداری و خانگی، نیمه رساناها، فیبرهای نوری، باطری‌ها، فناوری خورشیدی، فناوری نانو، انرژی دریایی و… می‌باشد.
این نهاد در سال 1906 با مشارکت موسسه مهندسان الکترونیک بریتانیا، مؤسسه مهندسان برق آمریکا و برخی دیگر در لندن شکل گرفت، اما بعدها به ژنو نقل مکان یافت. امروزه IEC به عنوان یک نهاد پیشرو برای صنایع مرتبط در جهان مورد پذیرش است و استانداردهای آن در تمام کشورهای عضو پذیرفته می‌شود.
استانداردهای IEC که با نام خود و یک عدد از 60000 تا 79999 بیان می‌شود، شامل انواع استاندارد با موضوعات مرتبط با صنایع و تجهیزات برقی و الکترونیکی از جمله استاندارد تابلو برق می‌باشد. به عنوان مثال IEC 60417 استاندارد علامت‌های گرافیکی برای تجهیزات است.
یکی از معروف‌ترین استانداردهای IEC، استاندارد درجه حفاظت با مشخصه IEC 60529 است، که در آن کد‌هایی به جهت مشخص شدن میزان مقاومت و حفاظت یک تجهیز در برابر عوامل خارجی مشخص می‌شود. این درجه حفاظت توسط کدهای IP بیان می‌شود، که در بسیار از تجهیزات الکترونیکی از جمله تابلو برق‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کدهای IP به این شکل هستند، ابتدا دو حرف IP که مخفف Ingress Protection است، سپس یک عدد بین 0 تا 6، بعد از آن یک عدد بین 0 تا 8 می‌آید. رقم اول کد IP بیان‌گر میزان حفاظت در برابر اجسام سخت است، که عدد آن از 0 که کمترین درجه حفاظت است تا 6 که بیشترین است، مطابق جدول زیر می‌باشد:
| توضیح | جزئیات | |
| 0 | بدون حفاظت | – |
| 1 | حفاظت در برابر اجسام سخت بزرگتر از 50 میلیمتر | حفاظت در برابر برخورد با پشت دست |
| 2 | حفاظت در برابر اجسام سخت بزرگتر از 12 میلیمتر | حفاظت در برابر انگشت و وسلیه مشابه با طول کمتر از 80 میلیمتر |
| 3 | حفاظت در برابر اجسام سخت بزرگتر از 2.5 میلیمتر | حفاظت در برابر اجسام، سیم و … با قطر بیش از 2.5 میلیمتر |
| 4 | حفاظت در برابر اجسام سخت بزرگتر از 1 میلیمتر | حفاظت در برابر سیم یا تسمه با ضخامت بیش از 1 میلیمتر |
| 5 | مقاوم در برابر گرد و غبار | تا حدی که به دستگاه آسیب نرسد در مقابل گرد و خاک مقاوم است |
| 6 | محافظت شده در مقابل گرد و غبار | هیچ گونه گرد و غباری نفوذ نمی‌کند |
رقم دوم اما میزان مقاومت در برابر نفوذ آب (و نه هیچ مایع دیگر) را مشخص می‌کند. توجه داشته باشید که آزمایشات این استاندارد، مبتی بر نفوذ آب بوده و برای دیگر مایعات ممکن است صادق نباشد.
| توضیح | جزئیات | |
| 0 | بدون حفاظت | – |
| 1 | چکیدن آب | چکیدن آب به مدت 10 دقیقه معادل ریزش 1 میلیمتر باران در دقیقه اثر نمی‌گذارد |
| 2 | چکیدن آب با زاویه 15 درجه | اگر محفظه تا ۱۵ درجه کج شود چکیدن آب اثر نمی‌گذارد |
| 3 | افشاندن آب | پاشش قطرات آب تا زاویه 60 درجه اثر نمی‌گذارد |
| 4 | پاشیدن آب | پاشش قطرات آب با هر زاویه‌ای اثر نمی‌گذارد |
| 5 | جت آب | پرتاب آب با افشانک آب با قطر 6.3 میلیمتر از هر جهتی اثر نمی‌گذارد |
| 6 | جت آب قوی | پرتاب آب با افشانک آب با قطر 12.5 میلیمتر از هر جهتی اثر نمی‌گذارد |
| 7 | غوطه‌وری تا 1 متر | غوطه‌وری تا عمق 1 متر اثری نمی‌گذارد |
| 8 | غوطه‌وری بیش از 1 متر | غوطه‌وری در عمق بیش از 1 متر اثری نمی‌گذارد |
جمع بندی
در این مقاله با استاندارد تابلو برق برای حفاظت آشنا شدیم. تابلو برق‌ها و دیگر تجهیزات الکتریکی با توجه به حساسیتی که دارند باید در مقابل عوامل خارجی و نفوذ آب مقاوم باشند. موسسه IEC یکی از نهاد‌های معتبر در زمینه تعریف استاندارد برای تجهیزات برقی است، که یکی از استانداردهای آن، میزان مقاومت و حفاظت تجهیزات یا IP است، که در این مقاله با کدهای IP معرفی شده توسط استاندارد IEC آشنا شدیم. امیدواریم از این مقاله لذت برده باشید. جهت تهیه انواع تابلو برق با کارشناسان فروش دی در تماس باشید.