تابلو برق سردخانه حکم مرکز مدیریتی و مغز متفکر سردخانه را دارد. در حقیقت تمامی اجزای سردخانه به کمک تابلو برق مدیریت شده و میزان سرما و گرمای سالن‌ها، میزان رطوبت داخلی آنها، نحوۀ عملکرد کل سیستم و … نیز به وسیلۀ اجزای نظارتی تابلو برق کنترل و مدیریت می‌شود. به طور کلی تابلو برق‌های سردخانه‌ای از یک قفسه یا جعبۀ فلزی ساخته می‌شوند که در درون آنها قطعاتی مانند انواع فیوز و کلید، انواع تایمرها، کنترلرها، نشانگرها و هشداردهنده‌ها، کنتاکتورها، کلیدهای حرارتی و … نصب می‌شود. هرکدام از این تجهیزات به منظوری در این دستگاه به کار گرفته می‌شوند و کار خاصی را انجام می‌دهند. در این مقاله قصد داریم به سراغ تابلو برق‌های سردخانه‌ای برویم، با تجهیزات و بخش‌های متفاوت آن آشنا شویم و سپس به بررسی عملکرد آن بپردازیم.
تابلو برق سردخانه چیست؟
امروزه سردخانه‌ها به یکی از تجهیزات مهم صنعتی تبدیل شده‌اند. به شکلی که در اغلب صنایع، از یک یا چندین سالن سردخانه‌ای استفاده می‌شود. این تجهیزات سرمایشی جزء تأسیسات حساس صنعتی نیز به شمار می‌رود. به همین خاطر نظارت بر عملکرد و شیوۀ مدیریت آن همواره حائز اهمیت بوده است. به همین دلیل است که در تمام این سال‌ها سعی شده تا با تجهیز سردخانه‌های صنعتی به موارد کنترلی هوشمند، کار کنترل و نظارت سردخانه‌ها را به سیستم‌های کامپیوتری و اتوماتیک بسپارند.
تابلو برق سردخانه در حقیقت همان مغز متفکر تأسیسات سردخانه است. سیستمی که به صورت اتوماتیک تمامی اجزای سردخانه را تحت نظارت خود قرار داده، بر عملکرد آنها را به صورت تفکیک شده نظارت کرده و همچنین در مواقع لازم پیوستگی کل فرایند سرمایش را نیز تحت کنترل خود دارد. در حقیقت اگر سردخانه را یک موجود زنده در نظر بگیریم، تابلوی برق حکم سیستم کنترلی آن یا همان مغز آن را دارد. جزئی که تمامی دستورات را به دیگر اندام این بدن ارسال می‌کند و مدیریت واکنش‌ها و ری‌اکشن‌های هر عضو را تحت کنترل خود دارد.
تاریخچۀ استفاده از تابلو برق سردخانه
از اواسط قرن بیستم میلادی به بعد همواره جهت کنترل و نظارت بر عملکرد سردخانه‌های صنعتی از سیستم‌های کنترلی اتوماتیک استفاده می‌شد؛ که البته این سیستم‌ها در اوایل کار خیلی پیشرفته نبوده و اغلب به کنترلرهای ساده محدود می‌شد.
سیستم کنترلی سنتی با استفاده از کنترلرها
در روش سنتی طراحی تابلوهای برق صنعتی از تجهیزات مجزایی برای کنترل هر بخش از سردخانه استفاده می‌شد. برای مثال جهت کنترل پمپ‌ها یا فن‌های سردخانه از کنترلرهای فشار کمک گرفته می‌شد و این تجهیزات به صورت مستقیم وظیفۀ کنترل این اجزاء را برعهده داشتند. یا جهت کنترل دمای سالن سردخانه از کنترلرهای دمای اتاقک سردخانه‌ها استفاده می‌شد. در چنین سیستمی کنترل و تنظیمات هر جزء باید به صورت مکانیکی یا الکترونیکی بر روی کنترلرهای مجزا انجام شود. در نتیجه تابلوی برق سردخانه شامل تعداد زیادی تایمر، شمارنده، چراغ سیگنال، رله‌های فرمان و واسط خواهد بود.
سیستم کنترلی سنتی با استفاده از PLC و کنترلرها
با ورود تجهیزات PLC و ساخت mini PLCها تابلوهای برق سنتی دچار تغییر و تحولی دیگر شد. در این نوع از سیستم‌های کنترلی همچنان کار کنترل عملکرد دستگاه‌ها و کارکرد سردخانه به کمک کنترلرها انجام می‌گرفت؛ اما با روی کار آمدن مینی پی‌ال‌سی‌ها این تجهیزات جایگزین رله‌های فرمان، شمارنده‌ها و تایمرها شدند و به این شکل ساختمان تابلو برق سردخانه ساده‌تر شده و کار با آن راحت‌تر گشت.
سیستم کنترلی مدرن با استفاده از PLC و HMI
امروزه بیشتر از این شیوۀ طراحی جهت کنترل سردخانه‌ها استفاده می‌شود. شیوه‌ای که تقریباً از اواخر دهۀ هشتاد وارد صنعت شد و خیلی زود مورد استقبال طراحان سردخانه قرار گرفت. در این شیوۀ کنترلی از تجهیزات مهندسی و برنامه‌‌نویسی سیستم به کمک ترانسمیترها استفاده شده و در نتیجه دقت این سیستم‌های کنترلی نسبت به سیستم‌های سنتی افزایش چشمگیری پیدا کرد.
در این روش معمولاً از یک کامپیوتر واسط یا یک سیستم لمسی کمک گرفته می‌شود که این اجازه را به کاربر می‌دهد تا بر عملکرد دستگاه‌ها نظارت داشته یا تغییرات مورد نظرش را اعمال کند.
ویژگی مهم دیگر این شیوۀ طراحی تابلوهای برق سردخانه‌ای ایجاد امکان اتصال انواع پروتکل‌های ارتباطی ورودی و خروجی بدون محدودیت است؛ که کار کنترل دستگاه‌ها را ساده‌تر کرده و منجر به کوچکتر شدن تجهیزات تابلوی برق می‌شود.
آشنایی با اجزای تابلو برق سردخانه
جهت بررسی ساختمان تابلوی برق سردخانه می‌توان آن را در دو بخش کنترل قدرت و کنترل فرمان بررسی کرد.
کنترل قدرت در تابلو برق سردخانه
بخش قدرت بخش مهمی از تابلوهای برق سردخانه‌ای را تشکیل می‌دهد. کاربرد این جزء کنترل انتقال انرژی الکتریکی به اجزای الکترونیکی سردخانه از جمله دستگاه کمپرسور، سیستم دیفراست، الکتروموتور، کندانسور، اواپراتور و … است. برای این کار از قطعات الکترونیکی‌ای از جمله فیوز اصلی، فیوزهای فرعی، ترمینال‌ها و ورودی‌های انتقال قدرت، کلید سلکتور اصلی، کلید سلکتور کمپرسور، کلید سلکتور کندانسور و اواپراتور و … در تابلوی برق استفاده می‌شود.
کنترل فرمان در تابلو برق سردخانه
دومین بخش اصلی در تابلوهای برق سردخانه‌ای، بخش کنترل فرمان است. این بخش گسترده‌تر از بخش کنترل قدرت است و تجهیزات متفاوتی را شامل می‌شود. این تجهیزات شامل مواردی مانند ترموستات‌ها، کنترل فازها، کنترل فشار، کلیدهای کنترل پمپ و …، ترمیستورها، کنتاکتورها و بی متال‌ها، ساعت فرمان و … می‌شود. در ادامه به معرفی بخش‌ها و تجهیزات کنترلی تابلو برق خواهیم پرداخت.
کنترل فاز (control phase) تابلو برق
برای راه اندازی سردخانه‌ها از برق سه فاز استفاده می‌شود. برای کنترل برق ورودی به سیستم سردخانه از کنترل فاز کمک گرفته می‌شود. وظیفۀ این قطعه نظارت بر ولتاژ ورودی هر فاز و کنترل آن است. در صورتی که اختلالی در برق ورودی به تأسیسات رخ دهد، برای مثال اختلاف بالایی در فازهای ورودی پیش بیاید و اصطلاحاً سیستم دو فاز شود، کنترل فاز جریان برق ورودی به تجهیزات سردخانه را قطع کرده و برای اطلاع کاربر لامپ سیگنال را روشن می‌کند.
کنترل فشار (control pressure)
مهم ترین وظیفه‌ای که بر عهدۀ تجهیزات فشار است، کنترل عملکرد کمپرسور سردخانه می‌باشد. زمانی که از کنترلرهای فشار استفاده می‌شود، در صورتی که فشار کمپرسور بالاتر از حد مجاز یا پایین‌تر از حد مجاز باشد، بلافاصله چراغ آلارم این کنترل بر روی تابلوی برق روشن شده، کاربر را با خبر می‌کند.
کنترل پمپ داون (control Pump down) تابلو برق
وظیفۀ اصلی این مدار فرمان نظارت بر عملکرد کمپرسور و شیر انبساط است. ورود سیال به صورت مایع به داخل کمپرسور می‌تواند به تجهیزات آن خسارات جبران ناپذیری وارد کند. به همین خاطر از این مدار فرمان کمک گرفته می‌شود. زمانی که شیر انبساطی سیکل بسته می‌شود، این مدار کنترلی به کمپرسور اجازه می‌دهد تا چند لحظۀ دیگر نیز روشن بماند و در نتیجه تمامی گاز موجود در کمپرسور و بخش اواپراتور به بیرون تخلیه شود. همچنین وظیفۀ دیگر این مدار برای زمانی است که شیر انبساطی با مشکل روبرو شده و عملکرد صحیحی ندارد. در چنین مواردی بلافاصله کمپرسور از مدار خارج شده و خاموش می‌شود. به طور معمول در سردخانه‌های متوسط و بزرگ از کنترل پمپ داون استفاده می‌شود.
کنتاکتور (contactor) و بی متال (bimetal)
در ساخت تابلوهای برق سردخانه از تعداد زیادی کنتاکتور و بی‌متال استفاده می‌شود. وظیفۀ اصلی هر دوی این تجهیزات نظارت بر میزان بار ورودی به تأسیسات و قطعات اصلی و فرعی سردخانه است. به شکلی که اگر مشکلی در ورودی بار الکتریکی در هر بخش ایجاد شود، بالافاصله کنتاکتور یا بی متال متصل به آن جریان برق را قطع کرده، از ورود خسارات احتمالی جلوگیری می‌کند. ضمن اینکه به کمک کنتاکتورها می‌توان به صورت دستی نیز بخشی از سردخانه را از مدار خارج کرده و به تعمیر آن پرداخت.
کلید حرارتی (MPCB) تابلو برق
کلیدهای حرارتی نیز از نظر عملکردی درست همان کاری را انجام می‌دهند که کنتاکتورها و بی متال‌ها انجامش می‌دهند. با این تفاوت که در کلیدهای حرارتی حساسیت بالاتر رفته، به کمک آن می‌توان از ورود هرگونه اغتشاش باری جلوگیری کرد. کلیدهای حرارتی در ساختمان تابلو برق سردخانه وظیفۀ حفاظت از کمپرسور، فن‌ها و قطعات اصلی را دارد و از آنها در برابر دو فازی شدن یا جریان بالا محافظت می‌کند.
فیوز (fuze) و کلید
وظیفۀ اصلی کلیدها نیز قطع و وصل جریان الکتریکی است و احتمالاً آنها را در تأسیسات مختلفی مشاهده کرده باشید. فیوزهایی که در تابلو برق سردخانه از آنها استفاده می‌شود، شامل فیوز قطع و وصل مدار فرمان، مدار قدرت، روشنایی، فیوز هیتر روغن و … می‌شود. همچنین در سردخانه‌های بزرگتر از فیوزها یا کلیدهای کامپکت نیز کمک گرفته می‌شود.
ترموستات (thermostat) تابلو برق
همین‌طور که احتمالاً اطلاع دارید، استفاده از ترموستات‌ها جهت نظارت بر عملکرد دمایی دستگاه‌های الکترونیکی یا محیط‌های سالنی است. اگرچه در گذشته ترموستات‌ها اغلب از نوع مکانیکی بودند، اما امروزه ترموستات‌های الکتریکی و هوشمند جای ترموستات‌های قدیمی را گرفته‌اند. جهت کنترل محدوده دمایی سالن‌های سردخانه یا تغییرات دما در طول سیکل تبرید تراکمی باید از ترموستات‌های دیجیتالی کمک گرفت. محدودۀ دمایی ترموستات‌هایی که امروزه از آنها استفاده می‌شود، بین منفی پنجاه درجۀ سانتی‌گراد تا مثبت صد درجه سانتی‌گراد است.
تایمر (timer)
وظیفه‌ای که تایمرها بر عهده دارند، نظارت بر آغاز به فعالیت برخی از تأسیسات سردخانه است. برای مثال جهت کنترل زمان دیفراست، زمان به کار افتادن فن اواپراتور، یا عمل pump down از نصب تایمر در تابلوی برق سردخانه استفاده می‌شود. در تمامی سردخانه‌های کوچک و بزرگ لازم است تا تایمر دیفراست نصب شود. اما تایمر تأخیر فن اواپراتور و تایمر pump down را بسته به کاربرد مورد نظر می‌توان به تابلوی برق سردخانه اضافه کرد.
چراغ‌ها و آلارم‌های هشدار دهنده تابلو برق
بخش مهمی از تابلوی برق سردخانه را چراغ‌ها و آلارم‌های هشداردهنده‌ای تشکیل می‌دهند که اغلب روی درب تابلوی برق سردخانه نصب شده، در مواقع بروز حادثه یا ایجاد اشکال در عملکرد یک جزء از سردخانه، بلافاصله کاربران را از بروز مشکل با خبر می‌کنند. این چراغ‌های سیگنال هشدار شامل مواردی مانند کنترل فاز، فشار کمپرسور، ترمیستور، فشار سیال مبرد، اورلود کندانسور، اورلود کمپرسور، اورلود فن‌های سردخانه و … می‌شود.
لازم به ذکر است که کاربری که وظیفۀ نظارت بر تابلوی برق سردخانه را دارد، باید از پیش با عملکرد این آلارم‌ها آشنا شده و با نحوۀ تفسیر و اقدامات مورد نیاز آشنایی داشته باشد.
جمع‌بندی
سیستم تابلو برق سردخانه در حکم مرکز فرماندهی آن است. سردخانه‌ها جزء تأسیساتی هستند که امروزه برای هر صنعتی حائز اهمیت بوده و در مکان‌ها متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر سردخانه را مانند بدن یک انسان تجسم کنیم، سیستم تابلو برق مانند مغز آن می‌ماند. بخشی که مدیریت عملکرد دیگر بخش‌های سردخانه بر عهدۀ آن است و پیوسته بر عملکرد آنها نظارت دارد.
در ساخت تابلو برق سردخانه از قطعات و تجهیزات کنترلی متعددی استفاده می‌شود؛ که مهم ترین این تجهیزات عبارتند از ترموستات، کلیدهای کنترلی مانند فیوزها، کلیدهای حرارتی، بی متال‌ها و کنتاکتورها، کنترل کننده‌های فشار و دما که در بخش‌های متعدد سردخانه مورد استفاده قرار می‌گیرند. چراغ‌ها و آلارم‌های هشدار دهنده، سیستم‌های کنترل فاز و برق ورودی به سیستم و … که هرکدام وظیفۀ خاصی را برعهده دارند و در مجموع مدیریت و نظارت بر عملکرد سردخانه را برای کاربر آسان‌تر می‌کنند. جهت خرید انواع تابلو برق و یا کسب قیمت با گروه صنعتی دی تماس بگیرید.
