استفاده از روغن کمپرسور باعث بهبود عملکرد کمپرسور و روان سازی قطعات داخلی آن می شود. ولی یک مشکل بزرگ را نیز برای سیستم های تبریدی به وجود می آورد. ورود روغن به خط لوله و مخلوط شدن آن با سیال مبرد می تواند روی عملکرد سیستم تأثیر بگذارد و کارکرد آن را پایین بیاورد. به همین خاطر از اویل سپراتور در فرایندهای تبریدی استفاده می شود. وظیفۀ اصلی این قطعه، جداسازی روغن از سیال مبرد و بازگرداندن آن به کمپرسور است. در این مقاله قصد داریم دربارۀ اویل سپراتور و نقش آن در فرایندهای تبرید صحبت کنیم.
فهرست مطالب
نقش روغن در فرایندهای تبریدی
کمپرسور مهم ترین جزء در سیستم های برودتی و تبریدی به حساب می آید. در ساختمان کمپرسور از قطعات استاتیک و 
دینامیک متعددی استفاده شده است. این قطعات پیوسته در حال جابه‌جایی بوده و به خاطر اصطکاک، ممکن است دچار خوردگی شوند. برای روان سازی قطعات کمپرسور و همچنین محافظت از این قطعات در برابر خوردگی از روغن کمپرسور استفاده می شود. در کمپرسورها، بسته به نوع آن ها، مخزنی برای روغن در نظر گرفته می شود. زمانی که کمپرسور شروع به کار می کند، روغن کمپرسور روی قطعات آن اسپری شده و در تمام بخش کمپرسور پخش می شود؛ با توجه به سرعت زیاد گاز در زمان خروج از کمپرسور، طبیعی است که مقداری روغن نیز به صورت قطرات ریز وارد خط لوله گردد.
ورود روغن کمپرسور به خط لوله مشکلات متفاوتی را ممکن است پیش بیاورد. نخست اینکه ممکن است با سیال مبرد وارد واکنش شده، سیال مبرد را تجزیه کند. این تجزیۀ شیمیایی همچنین با تولید اسید همراه است که می تواند باعث خوردگی قطعات فولادی سیستم شود. حتی در صورتی که روغن کمپرسور با سیال مبرد واکنش شیمیایی ندهد، با آغشته کردن خط لوله و ورود به کندانسور و اواپراتور، سرعت انتقال گاز مبرد در خط لوله را کاهش داده، بازدهی دستگاه تبریدی را کاهش می دهند.
مطالعه این مقاله را نیز توصیه می کنیم : کندانسور و اواپراتور چیست؟
حذف روغن کمپرسور با اویل سپراتور
برای حذف روغن از خط لوله و جلوگیری از ورود آن به سیکل های تبریدی از یک دستگاه ساده به نام اویل سپراتور استفاده می کنند. این عبارت را می توان در زبان فارسی جداساز روغن ترجمه کرد. این قطعه را معمولاً در فاصلۀ نزدیکی از کمپرسور و بعد از آن نصب می کنند. ذرات روغن خارج شده از کمپرسور به وسیلۀ جداساز روغن جمع آوری شده و سپس به مخزن کمپرسور باز گردانده می شود. به این شکل هم در میزان روغن کمپرسور صرفه جویی می شود و هم اینکه از ورود روغن به خط لوله جلوگیری می گردد. اویل سپراتور را به چند دلیل در نزدیکی کمپرسور نصب می کنند. نخست اینکه برای جدا سازی روغن از یک دیسک فشار شکن استفاده می شود. هرچه جداساز از کمپرسور دورتر باشد، افت فشار پس از عبور از آن بیشتر شده و در نتیجه سرعت سیال مبرد نیز در هنگام عبور کاهش می یابد که این مورد می تواند باعث برگشت گاز و مختل شدن سیکل تبرید شود. نکتۀ دیگر اینکه در طراحی این قطعه و برای بازگرداندن روغن به داخل مخزن کمپرسور از اختلاف فشار این دو جزء استفاده می شود. پس هرچه جداساز به کمپرسور نزدیک تر باشد، هم اختلاف فشار بهتر لحاظ می شود و هم اینکه نیازی به لوله کشی گسترده در سیستم فرایند نخواهد بود.
نحوۀ کار اویل سپراتور
همین طور که گفته شد، جداساز را باید بعد از کمپرسور و نزدیک به آن نصب کرد. نکتۀ دیگری که دربارۀ نصب اویل سپراتور وجود دارد این است که باید آن را به صورت عمودی نصب نمود. همچنین بهتر است خط لوله را تا پیش از رسیدن به این قطعه عایق بندی کرد یا حتی از دستگاه های گرم کننده استفاده کرد. این کار باعث می شود انرژی جنبشی ذرات همچنان حفظ شود.
ساز و کار اویل سپراتور، یک جداسازی فیزیکی است. به این صورت که مخلوط سیال مبرد و روغن با سرعتی بالا وارد جداساز می شوند. در داخل دستگاه دیسک یا صفحه ای قرار گرفته که به صورت یک مانع عمل می کند. زمانی که مخلوط سیال به این دیسک برخورد می کند، ذرات روغن به خاطر وزن بیشتر روی سطح دیسک باقی مانده و بر اثر نیروی وزن به پایین سقوط می کنند. این اتفاق برای سیال مبرد نمی افتد، چون سیال مبرد به صورت گازی بوده و وزن ملکول های آن نیز کمتر است. در نتیجه به این شکل روغن از سیال مبرد جدا شده و در انتخاب اویل سپراتور جمع آوری می شود. در ساختمان جداساز روغن همچنین یک شاخص شناور در نظر گرفته شده است. زمانی که حجم روغن به شاخص شناور برسد، شیر تخلیۀ روغن باز شده و به خاطر اختلاف فشار موجود بین این قطعه و مخزن روغن در کمپرسور، روغن به داخل مخزن بازگردانده می شود.
نکات ضروری در استفاده از جداساز
نصب اویل سپراتور روی خط لوله موجب صرفه جویی در مصرف سوخت و انرژی می شود. امّا این قطعه نیز به مرور زمان فرسوده شده و نیاز به نگهداری و یا تعویض دارد. برای کنترل کیفیت جداسازها معمولاً از یک رسیور یا سایت گلاس بعد از خروجی روغن این قطعه استفاده می گردد.
نکتۀ دیگر به انتخاب اویل سپراتور مناسب بر می گردد. قطر لولۀ ورودی جداساز باید هم اندازه با قطر لولۀ خروجی کمپرسور باشد.
نکتۀ سومی که در طراحی این قطعات لحاظ می شود، در نظر گرفتن یک چک ولو است. این چک ولو بعد از اویل سپراتور و روی خط لوله نصب می شود تا از بازگشت جریان سیال مبرد جلوگیری کند.
اگر نمی دانید چک ولو چیست، مقاله مرتبط با آن را مطالعه کنید
جمع بندی
برای جدا سازی ذرات روغن از جریان سیال مبرد، در موقع خروج از کمپرسور، از اویل سپراتور استفاده می شود. جداساز روغن بر روی خط لوله و بین کمپرسور و کندانسور نصب شده و ذرات روغن را با یک فرایند فیزیکی و به کمک نیروی وزن، از جریان سیال مبرد حذف می کند. حذف روغن کمپرسور موجب افزایش بازدهی فرایند تبرید و همچنین جلوگیری از صدمات بعدی می شود.
