انواع سیستم‌های صنعتی برای کنترل شدن نحوه کارکردشان و همچنین برای ایمنی، نیاز به قطعات و تجهیزات برقی دارند. تابلو برق محفظه‌ای است که تمام قطعات الکتریکی مورد نیاز سیستم در آن به طوری قرار می‌گیرند که علاوه بر آنکه به طور صحیح وظیفه خود را انجام می‌دهند، از نظر ایمنی نیز در وضعیت مناسب قرار می‌گیرند. در این مقاله قصد داریم به تشریح قطعات و اجزای تشکیل دهنده تابلو برق صنعتی بپردازیم.
تابلو برق چیست؟
تابلو برق یک محفظه برای نصب و سیم‌کشی تجهیزات و ادوات الکتریکی از جمله کلیدها، قطعات کنترلی، قطعات حفاظتی، قطعات اندازه‌گیری و نمایشگرها و… می‌باشد. این محفظه به گونه‌ای طراحی میشود که از برق گرفتگی کاربران جلوگیری شده و از تجهیزات نیز در مقابل عوامل محیطی محافظت شود.
تابلو برق‌ها را می‌توان از ابعاد مختلفی تقسیم‌بندی کرد، که معروف‌ترین آن از نظر ولتاژ آنهاست که در این حالت تابلو برق به سه دسته تقسیم میشود:
- ولتاژ پایین یا فشار ضعیف: کمتر از 1000 ولت
- ولتاژ متوسط: از 1000 تا 36000 ولت
- ولتاژ بالا یا فشار قوی: بالاتر از 36000 ولت
موارد کاربرد تابلو برق‌ها بسیار زیاد است؛ از جمله ایستگاه‌های برق، مبدل و توزیع، ساختمان‌های تجاری و سازمانی، کارخانجات صنعتی، پالایشگاه‌ها و ….
تابلو برق‌ها وظایف مختلفی دارند از جمله کنترل توزیع جریان ، کنترل موتورهای سه فاز، تابلوهای بانک خازنی جهت اصلاح ضریب توان، توزیع جریان در یک واحد مسکونی یا اداری، تابلوهای کنترل صنعتی یا تابلوهای PLC جهت کنترل اتوماتیک فرایندهای صنعتی، تابلوهای مارشالینگ به جهت ارتباط بین تابلوهای برق و سیستم کنترل مرکزی و …
تجهیزات و اجزای تابلو برق صنعتی
تابلو برق‌های صنعتی می‌توانند قطعات و تجهیزات متفاوتی بر حسب نیاز داشته باشند، در ادامه به برخی از پر استفاده‌ترین مواردی که در یک تابلو برق صنعتی استفاده میشود، اشاره می‌کنیم.
فیوز
فیوز قطعه‌ای است که مدار را در برابر اتصال کوتاه و اضافه‌بار محافظت می‌کند. در صورتی که جریان مدار از حد مجاز افزایش یابد، فیوز دچار سوختگی میشود که با این کار ارتباط الکتریکی را قطع می‌کند تا ادوات موجود آسیب نبینند.
کلید مینیاتوری
کلید مینیاتوری نیز همان وظیفه فیوز را بر عهده دارد با این تفاوت که پس از قطع نمی‌سوزد و می‌توان آن را مجددا به سیستم برگرداند.
بی‌متال
بی‌متال‌ها در صورتی که دما بیش از حد مجاز باشد جریان برق را قطع می‌کنند، مهم‌ترین کاربرد آنها حفاظت موتورهای سه فاز در برابر اورهیتینگ است.
کلید حرارتی
وظیفه کلید حرارتی حفاظت از موتورهای الکتریکی در برابر اضافه‌بار حرارتی یا الکترونیکی، عدم تعادل فاز و … می‌باشد.
کلید نشتی جریان (RCD)
کیلد نشتی جریان یا محافظ جان، وظیفه حفاظت کاربر در برابر برق گرفتگی و شوک الکتریکی دارد. این کلید در صورتی که جریان نشتی وجود داشته باشد مدار را قطع کرده تا در مقابل آسیب‌های ناشی از الکتریسیته و آتش‌سوزی جلوگیری شود.
کنتاکتور
کنتاکتور یک کلید الکترومغناطیسی است که برای کلیدزنی یک مدار استفاده میشود. عملکرد کنتاکتور شیبه به رله است.
پوش باتن یا سویچ الکتریکی
این قطعه امکان قطع و وصل جریان را به طور دستی فراهم می‌آورد.
چراغ سیگنال
این چراغ‌ها وضعیت خاموش و روش بودن قسمت‌های مختلف را مشخص می‌کنند.
چراغ هشدار
این چراغ‌ها در صورت بروز مشکل و خطر روشن شده و اعلام خطر را از راه‌دور انجام می‌دهند. برخی از چراغ‌های هشدار دارای سیستم هشدار صوتی نیز هستند.
تایمر
وظیفه تایمر ، کنترل زمان و زمان‌بندی مناسب جهت ارسال سیگنال مناسب است.
ترمینال
ترمینال بستر لازم جهت ارتباط بین اجزای داخلی تابلو برق و قطعات خارجی را فراهم می‌کند.
میکروسویچ
میکروسویچ گونه‌ای از کلید قطع و وصل است که نسبت به فشار بسیار حساس است و با فشار کم واکنش نشان می‌هد.
PLC
Logic Programmer controller یک سامانه کنترلی پیشرفته و قابل برنامه‌ریزی است، که به طور مداوم شرایط کارکرد قطعات مختلف سیستم را تحت نظر قرار داده و متناسب با برنامه‌ای که برای آن تعریف شده، واکنش مناسب از جمله قطع و وصل را اعمال می‌کند. با استفاده از PLC سامانه به طور خودکار کنترل میشود.
PLC معمولاً دارای یک نمایشگر جهت نمایش داده‌های متناسب است که به آن HMI گفته میشود.
داکت کابل
داکت کابل در حقیقت محفظه نگهداری سیم‌کشی و کابل‌های مورد استفاده در تابلو برق است، به طوری علاوه بر محافظت از کابل‌ها در برابر آسیب دیده‌گی، باعث می‌شوند تا سیم‌ها نمایان نشده و تابلو برق ظاهری زیباتر و مرتب‌تر داشته باشد.
جمع‌بندی
در این مقاله با ادوات و اجزای تشکیل دهنده تابلو برق صنعتی آشنا شدیم، البته ممکن است علاوه بر موارد فوق بر حسب مورد قطعات دیگری نیز وجود داشته باشد. امیدواریم از این مقاله لذت برده باشید.
